پس از تنظیم اولیه سوال های پرسشنامه، به منظور بررسی کیفیت پرسشنامه طراحی شده و بررسی روایی محتوایی آن، باید به ارزیابی و آزمون مقدماتی پرسشنامه پرداخت. این مرحله از تحقیقات معمولا کمتر مورد توجه قرار می گیرد و باعث می شود محقق پس از توزیع کامل پرسشنامه ها و در جریان تحقیق متوجه اشکال های متعدد در فرم تهیه شده شود.
یکی از مزایای بررسی مقدماتی،کسب نظرات کارشناسان و صاحب نظران در مورد نحوه جمل بندی، محتوای سؤال ها و ارزیابی روایی محتوایی پرسشنامه و در صورت لزوم اصلاح آن می باشد. از دیگر مزایای ارزیابی مقدماتی، بررسی پایایی گزینه های تدوین شده و روایی پرسشنامه، تعین زمان مناسب برای پرکردن پرسشنامه، میزان علاقه و توجه پاسخگو به پرسشنامه، میزان پاسخدهی به سؤال ها و...می باشد.
همچنین به منظور برآورد تقریبی واریانس متغیر وابسته یا صفت بارز برای برآورد حجم نونه، از آزمون مقدماتی استفاده می شود.
پیش آزمون پرسشنامه را می توان به دو مرحله تقسیم نمود: پیش آزمون غیررسمی و پیش آزمون رسمی.
مرکز تحلیل آماری نوین
تجزیه و تحلیل آماری رساله دکتری، پایان نامه و مقاله های علمی
- ۹۹/۰۵/۱۴انجام تحلیل با روش معادلات ساختاری
- ۹۵/۰۹/۱۰تحلیل خوشه ای
- ۹۵/۰۹/۰۴تحلیل تشخیصی
- ۹۵/۰۹/۰۴مدلیابی معادلات ساختاری
- ۹۵/۰۸/۱۷تعـریف متغیرها و وارد کردن داده ها
- ۹۵/۰۸/۱۶روش تئوری داده بنیاد
- معرفی مرکز تحلیل آماری نوین (۳)
- همایش های علمی (۱۸)
- طراحی پرسشنامه (۴)
- هزینه تحلیل آماری (۲)
- برآورد تعداد نمونه (۹)
- دپارتمان آموزش (۷۳)
(آزمون مقایسه داده های مستقل رده ای)
به منظور بررسی ارتباط بین دو متغیر مستقل رده ای، چنانچه متغیرهای مورد نظر بیش از دو رده داشته باشند، داده های ان ها را در یک جدول r*c خلاصه می کینم. که در آن r تعداد رده های متغیر سطری و c تعداد رده های متغیر ستونی است.
فرض صفر مورد آزمون، استقلال متغیرهای سطری و ستونی و یا به عبارت دیگر یکسان بودن نسبت یکی از رده های متغیر سطری در رده های دیگر متغیر ستونی (یا برعکس) می باشد که آن را به صورت H_0: p_i1=p_i2=⋯=p_ic ربا یک رده معین i از متغیر سطری نشان می دهند. (i=1,2,…,r). در صورت بزرگ بودن حجم نمونه از آماره آزمون از توزیع مجانبی مربع کای پیروی می کند. آماره آزمون به صورت زیر تعریف می شود :
که در آن O_ij فراوانی مشاهده شده در خانه ij جدول و E_ij مقدار مورد انتظار خانه ij تحت فرض H_0 می باشد. یعنی :
آزمون کوکران یک آزمون ناپارامتری است که به بررسی متغیرهای دومقداری در حالتیکه بیش از دو گروه در دست است، می پردازد. این آزمون تعمیم یافته ی آزمون مک نمار به حساب می آید. این آزمون زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تعداد گروه ها 3یا تکرارها3 یا بیش از 3 باشند. در این روش متغیر پاسخ یا وابسته به صورت مقادیر دوارزشی مانند «موافق یا مخالف»، «بلی یا خیر» و نظیراینها باشد و بتوان کدهای صفر و یک را برای آن ها در نظر گرفت. در این روش نمره دهی به وجود صفت مورد نظر موافق، موفقیت و... عدد یک و در صورت عدم برقراری صفت مورد نظر عدد صفر برای آن منظور می شود.
آزمون مک نمار یک آزمون ناپارامتری است که اغلب در مورد داده های اسمی دو مقوله ای یا دوپاسخی مربوط به دو نمونه ی مرتبط یا همبسته به کار می رود. این آزمون به ویژه در مواردی به کار می رود که می خواهیم نظرهای یا عملکردهای قبلی یا بعدی موردها (معمولا افراد) را با هم مقایسه کنیم.
برای نمونه می توان به بررسی نظرات افراد در مورد مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری پیش از سخنرانی در آن مورد و پس از سخنرانی، اشاره نمود. پس اجرای آزمون مک نمار مستلزم وجود دو مجموعه از داده های دو مقوله ای است. این داده ها می توانند به طور ذاتی دو مقوله ای باشند نظیر «بلی یا خیر» و یا به صورت طبقه ای، رتبه ای یا فاصله ای باشند که پژوهشگر آن ها را به صورت دو مقوله ای کدبندی می کند نظیر گرایش سیاسی که به صورت فاصله ای اندازه گیری شود، اما پژوهشگر آن ها را به صورت «مثبت یا منفی» مقوله بندی نماید.
جدول زیر داده های مربوط به این آزمون را نمایش می دهد :
آزمون فریدمن یک آزمون ناپارامتری است که برای مقایسه سه یا بیش از سه گروه وابسته که حداقل در سطح رتبه ای اندازه گیری می شوند،مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمون می تواند در مورد داده های پیوسته (فاصله ای یا نسبی) نیز به کاربرده شود، اما در هنگام محاسبه این داده ها نیز رتبه بندی آن ها مدنظر قرار می گیرد.
آزمون فریدمن معادل ناپارامتری آزمون F وابسته در تحلیل واریانس اندازه های تکراری است. در این حالت برای اجرای تحلیل واریانس داده های تکرار شده ضرورتی به وجود فرضیاتی مانند نرمال بودن توزیع، برابری واریانس ها و پیوسته بودن مقیاس وجود ندارد. بنابراین در تحلیل واریانس اندازه های تکراری چنانچه یک یا همه فرضیات ابتدایی مذکور رد شوند، از آزمون فریدمن استفاده می شود.
فرضیه ی صفر در این آزمون بیان می کند که توزیع مشاهدات در سنجش های تکرارشده یکسان هستند. یا به عبارت دیگر میان توزیع های ایجاد شده در اثر سنجش های مکرر روی یک گروه و یا بین گروه های همتا در زمینه متغیر وابسته تفاوتی وجود ندارد. محاسبه ی آماره ی فریدمن که آن را با χ_r^2 نشان می دهند با استفاده از رابطه زیر امکان پذیر است به دو روش صورت می گیرد :
برای مقایسه میانگین اثرات یک یا چند متغیر مستقل بر روی یک متغیر وابسته براساس طرح های آزمایشی مختلف، روش های آماری متعددی مانند آزمون t و آزمون تحلیل واریانس تک متغیری ANOVAبکار گرفته می شود.اما در حالتی که بیش از یک متغیر وابسته مدنظر قرار دارد، با توجه به وابستگی بین متغیرهای وابسته از روش های تحلیل چند متغیره استفاده می شود.
در طرح تحلیل واریانس چند متغیری دو یا چند متغیر وابسته پیوسته با یک یا چند متغیر مستقل مقوله ای ارزیابی می شوند. برای مثال مطالعه اثرات جنسیت(مرد، زن) روی رضایت شغلی کارگران و غیبت آنان از کار و یا بررسی اثرات نوع تدبیر درمانی (رفتاری-شناختی، روان کاوی، درمان فشرده) روی ارزیابی کارکرد کلی(پیامد بالینی) و رضایت مراجع از خدمات درمانی، از این قبیل می باشد. فرضیه صفر برای این آزمون در حالت کلی به صورت زیر است :H_0: μ_1=μ_2=⋯=μ_i
این فرضیه بیان می کند که میانگین همه گروه ها در جامعه برابر می باشد.
مقدمه :
حدود نیم قرن است که سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) ظهور و گسترش یافته و در ایران نیز با دو دهه تأخیر در گروه های آموزشی دانشگاه ها و سازمان های مرتبط با علوم جغرافیایی مراحل توسعه شتابان خود را طی می نماید. سیستم های اطلاعات جغرافیایی که از جمع میان علوم جغرافیا و کامپیوتر حاصل شده است، ابتدا به عنوان یک تکنولوژی برتر در ثبت، تجزیه و تحلیل و نمایش اطلاعات جغرافیایی پا به عرصه علوم زمین شناسی نهاد و امروزه به عنوان یک علم میان رشته ای مطرح شده و مبانی و کاربردهای آن در سراسر جهان در حال تدوین و انتشار است. از گذشته های دور جغرافیدانان از نقشه به عنوان مهم ترین منبع کسب و ثبت اطلاعات و نمایش آن و حتی از برهم گذاری دستی نقشه ها برای تجزیه و تحلیل و به هنگام سازی داده ها استفاده می نموده اند. امروزه با به وجود آمدن کامپیوتر و نرم افزارهای متعدد موجود در این زمینه، این عملیات به کمک کامپیوتر انجام می شود البته به بهره گیری از کارشناسان خبره در این زمینه.
(نمایش رابطه ی رگرسیون چند متغیری با SEM)
همانطور که می دانید مدل رگرسیون خطی را می توان به شکل زیر بیان کرد : Y_i=α+βX_i+e_i
این معادله بیان می کند که مشاهده ی i ام در متغیرY تابعی است از : دو ثابت α و β که پارامترهای مدل هستند، مقدار مشاهده ی i ام در X و مقداری خطا که باe_i نمایش داده شده است.
مدل معادله ی ساختاری نیز به گونه ی خلاصه بسط چند متغیری مدل رگرسیون خطی چند متغیری با یک متغیر وابسته (Y) به شکل مقابل است ،Y=I+BX+e . در این رابطه Y برداری شامل نمره های مشاهده شده در متغیر وابسته ، Xماتریس متغیرهای مستقل با توزیع پیوسته یا طبقه ای (کدگذاری مجازی)، Bبرداراوزان رگرسیون ، e معرف بردار بردار پس ماند ، خطا یا نمره های باقی مانده ی تبیین نشده به وسیله ی مدل رگرسیون وI برداری شامل مقادیر 0 و1 بوده و معرف عرض از مبدأ Y می باشد.
تحلیل عاملی چیست؟
تحلیل عاملی نامی عمومی است برای برخی روشهای آماری چند متغیره که هدف اصلی آن خلاصه کردن داده ها می باشد. این روش به بررسی همبستگی درونی تعداد زیادی از متغیرها می پردازد و در نهایت آن ها را در قالب عامل های کلی محدودی دسته بندی و تبیین می کند. تحلیل عاملی روشی هم وابسته بوده که در آن کلیه متغیرها به طور همزمان مدنظر قرار می گیرند، به عبارت دیگر در این تکنیک که به دو نوع Q و R قابل تقسیم است، هریک از متغیرها به عنوان یک متغیر وابسته لحاظ می شوند.
بنیان های اولیه تحلیل عاملی
گالتون اولین کسی بود که پایه های اولیه تحلیل عاملی را بنا نهاد پس از او کارل پیرسون د راوایل قرن بیستم روشی برای تحلیل عاملی براساس یک فضای چندبعدی هندسی ارائه داد و در پی آن مک دونال این روش را در زمینه شناسایی جرایم و ارتباط آن با ویژگی های فیزیکی افراد مورد استفاده قرار داد.اسپیرمن نیز در سال 1904 به معرفی مدل های ریاضی این روش پرداخت. با این تلاش ها اصول و بنیان های تحلیل عاملی شکل گرفت و امروزه در سطح وسیع توسط شاخه های مختلف علوم نظیر روانشناسی، اقتصاد، جامعه شناسی، مدیریت، پزشکی و... مورد استفاده قرار می گیرد.
اهداف تحلیل عاملی
هدف اصلی تحلیل عاملی تلخیص تعداد زیادی از متغیرها در تعداد محدودی از عامل ها می باشد، بطوریکه کمترین میزان از دست رفتن اطلاعات را داشته باشیم. علاوه بر این تحلیل عاملی کاربردهای مختلفی در تحلیل داده ها دارد که مهمترین آن ها به شرح زیر است :
1. دستیابی به ابعادی که به صورت پنهانی در مجموعه وسیعی از متغیرها وجود دارد ولی به آسانی قابل مشاهده نمی باشند. این نوع تحلیل عاملی به تحلیل عاملی نوع R معروف است.
2. ابداع روشی برای ترکیب و تلخیص تعداد زیادی از افراد در گروه های مختلف در درون یک جامعه بزرگ. این روش به تحلیل عاملی نوع Q معروف است.
3. شناسایی متغیرهای مناسب از بین مجموعه ی وسیعی از متغیرها به منظور استفاده در تحلیل های بعدی رگرسیون چندگانه یا تحلیل تشخیصی.
4. ایجاد مجموعه کوچک و کاملا جدیدی از متغیرها که به طور کامل به جای متغیرهای اصلی در تحلیل های بعدی رگرسیون یا تحلیل تشخیصی مورد استفاده قرار گیرد.
مرکز تحلیل اماری نوین آمادگی لازم را دارد در زمینه موضوع پژوهش شما پرسشنامه لازم را طراحی و تدوین نماید. در ادمه برخی نکات در طراحی پرسشنامه ارائه می شود.
طراحی پرسشنامه در روش پیمایشی
پیمایش یکی از روش های جمع آوری داده ها است که در آن اطلاعات از طریق پرسش از افرادی که پاسخگو نامیده می شوند گردآوری می شود. از این روش که بیش از هر روش دیگری در مطالعات علوم اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد می توان در انواع مطالعات اکتشافی، توصیفی، تبیینی و ارزشیابی استفاده کرد. در این نوع تحقیق داده ها به دو روش اصلی پرسشنامه و مصاحبه جمع آوری می شوند.در پرسشنامه سؤالات به صورت مکتوب ارائه می شود و پاسخ دهندگان باید پاسخ های خود را یادداشت کنند. اجرای پرسشنامه می تواند به صورت مستقیم و یا با ارسال پرسشنامه از طریق پست یا ایمیل انجام شود.
راه دیگر برای جمع آوری اطلاعات استفاده از روش مصاحبه است. در این روش مصاحبه گر سؤالات را می پرسد و پاسخ ها را در یک تعامل کلامی فردی ثبت می شود؛ البته در برخی از تحیقات پیمایشی از هر دو روش پرسشنامه و مصاحبه استفاده می شود. یک مشکل اساسی در هر دو روش مذکور نوع سوااتی است که باید پرسیده شود. در ادامه به بیان نکاتی در مورد طراحی پرسشنامه می پردازیم.
طراحی سؤال
سؤالات بسته در مقابل سؤالات باز : از دو نوع سؤالات باز و بسته می توان در پرسشنامه و مصاحبه استفاده نمود. سؤالات بسته پاسخگو را با چند گزینه مواجه می سازد که از بین آن ها باید دست به انتخاب بزند. در مقابل سؤالات باز سؤالاتی هستند که در آن پاسخگو جواب های خود را می نویسد. استفاده مناسب از سؤالات باز و بسته برای چگونگی جمع آوری داده ها و نیز تسهیل ثبت آن ها مهم است. به طور کلی از سؤالات بسته زمانی استفاده می شود که تعداد پاسخ های احتمالی محدود باشد. برای مثال سؤالی در مورد وضعیت تأهل را می توان به صورت یک سؤال بسته مطرح کرد. از سوی دیگر سؤالات باز برای مطالعات اکتشافی مناسب است که محققاطلاعات کافی در مورد محدود کردن نظر پاسخ دهندگان ندارد. برای مثال فرض کنید بخواهیم بدانیم چرا مردم از محل اقامت خود مهاجرت می کنند،از آنجایی که دلایل احتمالی متعددی برای چنین سؤالی وجود دارد نوع سؤالات باز مناسب تر است. برخی سؤالات را می توان به هر دو صورت باز و بسته می توان مطرح نمود، نوع مذهب از این نمونه است. بدین ترتیب که مذاهب عمده را به صورت سؤالات بسته فهرست کرد و گزینه با عنوان «سایر» را برای اقلیت قرار داد. بهتر است در کنار این گزینه عبارت «لطفا نام ببرید» نیز آورده شود.
لازم به ذکر است که سؤالات باز بعضاً با دشواری تحلیل مواجه هستند؛ در اینگونه سؤالات ممکن است پاسخ های داده شده بی معنی بوده و یا چند پاسخ ارائه شود. علاوه بر این احتمال پاسخ گویی افراد به سؤالات بسته بیش از سؤالات باز است؛ زیرا ذکر گزینه ها در پرسشنامه نقش یک محرک و یادآوری کننده را ایفا می کند. البته در برخی موارد نیز می توان از سؤالات باز در یک مطالعه مقدماتی استفاده نمود و بر اساس نتایج حاصل به طراحی سؤالات بسته در پیمایش واقعی اقدام نمود.